SR-71 Blackbird – samolot dalekiego zwiadu strategicznego. Zaprojektowany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku na zamówienie CIA, eksploatowany przez CIA oraz USAF. Dwusilnikowy odrzutowy średniopłat w układzie delta, osiągający prędkość Mach 3 oraz wysokość 24-28 km, dzięki temu był on nieosiągalny dla ówczesnych systemów obronnych. SR-71 był samolotem nieuzbrojonym, dwumiejscowym, w drugiej kabinie za pilotem znajdował się operator RSO, czyli operator elektronicznej aparatury zwiadowczej. Jej zasięg pozwalał na głęboką penetrację terenu przeciwnika bez konieczności przekraczania granic i naruszania obszaru powietrznego wroga.


Historia rozwoju konstrukcji

Pierwsze prace podjęto w połowie lat pięćdziesiątych w tajnym ośrodku konstrukcyjnym firmy Lockheed – ADP (Advanced Development Projects - Ośrodek Zaawansowanych Projektów Rozwojowych) w Burbank k. Los Angeles, zwanym Skunk Works, pod kierownictwem Clarence "Kellego" L. Johnsona. Pierwszy lot prototypu Blackbirda o nazwie A-12 miał miejsce 24 kwietnia 1962 roku w tajnej bazie USAF w Groom Lake w Newadzie znanej również jako Area 51. Zbudowano w sumie 15 egzemplarzy z czego 12 egzemplarzy było maszynami jednomiejscowymi a jeden był dwumiejscową wersją treningową A-12B. Dwa ostatnie A-12 przerobiono na dwumiejscowe maszyny M-21 przenoszące bezpilotowy pojazd rozpoznawczy D-21. 22 grudnia 1964 z bazy AF Plant 42 w Palmdale wystartował pierwszy egzemplarz samolotu SR-71A Blackbird. W styczniu 1966 roku, do USAF trafił pierwszy samolot szkoleniowy SR-71B, a jego ostateczna wersja SR-71A zaczęła zastępować samoloty A-12 rok później. 5 czerwca 1968 doszło do katastrofy A-12. Jeszcze w tym samym roku, ostatni egzemplarz A-12 został wycofany ze służby.

We wczesnej wersji myśliwskiej YF-12A zamontowano 4 rakietowe pociski zdalnie sterowane; pozostałe wersje samolotu pozostały nieuzbrojone. Wersja ta nie weszła do produkcji i uzbrojenia.

Zbudowano ogółem 32 egzemplarze SR-71. Ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania samolotu i niezbędnej do jego eksploatacji infrastruktury został wycofany z linii pod koniec lat osiemdziesiątych dwudziestego stulecia. Trzy sztuki zostały przekazane NASA. Ostatni lot samolotu tego typu odbył się 9 października 1999, a we wrześniu 2002 ujawniono miejsca przechowywania ostatnich trzech samolotów, których lokalizacja do tej pory pozostawała utajniona. Kilka egzemplarzy jest w muzeach: 1 w Nowym Jorku na pokładzie zacumowanego lotniskowca, 1 egzemplarz w muzeum lotnictwa USA w Waszyngtonie i kolejny w Evergreen Aviation Museum w McMinnville w Oregonie, niedaleko Portland, jeden egzemplarz znajduje się w Wielkiej Brytanii, w USAF Hall w muzeum RAF w Duxford. Jeden znajduje sie w muzeum w Mobile w Alabamie.


Blackbirdy w linii

Pierwsza wersja Blackbirda A-12 przez cały czas użytkowania przez CIA pozostała w tajemnicy i stacjonowała w bazie Groom Lake. Loty operacyjne pod koniec lat 60. odbywały się z bazy Kadena na Okinawie. Wersja myśliwska YF-12A rozpoczęła loty w bazie Groom Lake. Po oficjalnym ogłoszeniu przez Prezydenta Lyndona Johnsona istnienia programu Blackbird samoloty YF-12A przebazowano do Edwards AFB w Kalifornii. Ostatnia wersja Blackbirda SR-71 po wcieleniu do służby stacjonowała w bazie Beale AFB niedaleko Sacramento w Kalifornii. Czasowo odbywała również loty z bazy Griffiss koło Nowego Jorku, w Japonii z bazy Kadena na Okinawie. W Europie stacjonowały w bazie RAF Mildenhall w Wielkiej Brytanii. Po nalocie amerykańskiego lotnictwa na Trypolis w 1986 Blackbird startujący z Wielkiej Brytanii dokonał rekonesansu nad północną Libią. Gdy w drodze powrotnej mimo braku zgody Francji na przelot nad jej terytorium samolot wleciał w obszar powietrzny Francji, francuskie myśliwce Mirage nie były w stanie go przechwycić i zmusić do lądowania.


SR-71 w pobliżu Polski

W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych, a zwłaszcza od momentu ujawnienia (m.in. przez płk. Kuklińskiego) władzom amerykańskim przez wywiad informacji o mającym nastąpić wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, SR-71 Blackbird patrolował niebo i terytorium na południe i wschód od Bałtyku. Startował z lotnisk w Wielkiej Brytanii i Norwegii. Pojawiał się na ekranach polskich radarów na wschód od Bornholmu. Leciał łukiem w kierunku Darłowa, by tuż przed granicą polskiego morza terytorialnego wyrównać i poruszając się równolegle do wybrzeża dolecieć do Zatoki Fińskiej, gdzie robił nawrót. Wracał podobną trasą, znikając z ekranów radarów na trawersie Świnoujścia. Znany jest konkretny przypadek (naoczny świadek) lotu nad Bałtykiem na wysokości 28000 m z prędkością około 2600 km/h.


Następcy SR-71

Rolę zwiadowczą SR-71 przejęły nowoczesne satelity wywiadowcze i bezzałogowe strategiczne samoloty rozpoznawcze RQ-4 Global Hawk (UAV), które potrafią wykonać zadanie SR-71 znacznie taniej, nie narażając życia pilota.

Prawdopodobnie Pentagon przeprowadzał tajne testy z załogowym samolotem mogącym w przyszłości zastąpić SR-71. Media, na podstawie nielicznych przecieków, nazwały ten samolot "SR-91 Aurora". Taka nazwa programu figurowała bowiem w budżecie Pentagonu jednak nie jest pewne czy kryptonim ten rzeczywiście dotyczył oprac nad tajnym samolotem. Jednak dość kosztowną pozycję z budżetu skojarzono z relacjami o nocnych lotach niezwykłych samolotów i przeciekami na temat prac nad nowym superszybkim samolotem. Obecnie nadal nie wiadomo jak zaawansowane były te prace i czy "Aurora" została wdrożona do szerszej produkcji.


Ciekawostki

Był obserwowany na wysokości 28 tys. m nad Bałtykiem przez obsługi polskich dywizjonów rakietowych OPK ze Środkowego Wybrzeża w latach 80. XX w.
Przelot z Kalifornii do Waszyngtonu zajmował mu 1 godzinę, 4 minuty i 20 sekund.
Do SR-71 należy rekord przelotu nad Atlantykiem, wynoszący niecałe 2 godziny (z dwukrotnym tankowaniem paliwa w locie).
Samolot zużywa 30 500 litrów paliwa w ciągu godziny.
Blackbird był jednym z pierwszych samolotów mających cechy technologii stealth.
W trakcie lotu, pod wpływem wzrostu temperatury, wywołanym tarciem powietrza, samolot może "rozciągnąć" się nawet o 30 centymetrów.
Rzeczywistych osiągów maksymalnych tego samolotu nigdy nie ujawniono.
Był wykonany z tytanu, w całości importowanego ze Związku Radzieckiego.
W okresie eksploatacji był ponad tysiąckrotnie ostrzelany – bezskutecznie.
Podobno jedyną rakietą Układu Warszawskiego zdolną zestrzelić samoloty typu SR-71 Blackbird była rakieta systemu przeciwlotniczego produkcji radzieckiej S-200 "Wega" (SA-5), chociaż nigdy nie miało to miejsca. Rakiety tego typu od połowy lat 80. są na wyposażeniu 78 Pułku Rakietowego Obrony Powietrznej w Mrzeżynie.
Teoretycznie zdolność zestrzelenia w locie "na spotkanie" miały też i inne rosyjskie zestawy rakietowe np.: S75M "Wołchow" (SA-2), Kub, czy S-300.
Do zwalczania samolotów SR-71 został skonstruowany w ZSRR myśliwiec przechwytujący MiG-25, i jego późniejsza rozwojowa wersja MiG-31.


Dane podstawowe
Państwo     Stany Zjednoczone
Producent    Lockheed
Załoga    2
Historia
Data oblotu    22 grudnia 1964
Lata produkcji    1963-1969
Wycofanie ze służby    1998
Zachowane egzemplarze  32

• w tym sprawne
20

Liczba wypadków
• w tym katastrof    12


Dane techniczne

Napęd    2 silniki turboodrzutowe Pratt & Whitney J58
Moc    2 × 145 kN
Wymiary
Rozpiętość    16,94 m
Długość    32,74 m
Wysokość    5,64 m
Powierzchnia nośna    149,3 m²
Masa
Własna    27216 kg
Startowa    63504 kg
Paliwa    36415 kg
Osiągi
Prędkość maksymalna    3,56 Ma (max CIT +427C)
Prędkość przelotowa    3,2 Ma
Prędkość wznoszenia    60 m/s
Pułap    24000-28000 m
Zasięg    max 5150 km
Długotrwałość lotu    1,5 h
Dane operacyjne
Użytkownicy
USAF / w końcowym okresie NASA